In 2000 is het Lauwersmeer aangewezen als Natura 2000-gebied. Het gebied is belangrijk voor vogels die leven in open water, moerassen en graslanden. Het is aangewezen op basis van de Vogelrichtlijn, voor maar liefst 40 vogelsoorten. Daaronder vallen:

• 11 soorten broedvogels;
• 27 soorten niet-broedvogels (trekvogels en wintergasten);
• 2 soorten die zowel broedvogel als trekvogel zijn. 

Het Lauwersmeer ligt op de grens van Groningen en Fryslân. Vroeger stroomde hier het riviertje de Lauwers uit in zee. Tijdens een stormvloed in 1280 ontstond de Lauwerszee. Die zee werd in de eeuwen daarna steeds kleiner door bedijking. In 1969 is de zee afgesloten met een dijk en veranderde het gebied in het zoete Lauwersmeer.

Het landschap is open en vlak. Het bestaat uit open water met een systeem van geulen, prielen, slikken en zandplaten en oude kwelders. Een deel van het land wordt gebruikt voor landbouw. Andere delen bestaan uit moerassen, ruige graslanden, rietlanden en bossen. Er groeien bijzondere planten zoals zeldzame orchideeën, en dieren zoals de otter leven er. 

Het Lauwersmeer is een belangrijk broedgebied voor allerlei soorten vogels. In de rietmoerassen en rietruigtes leven moerasvogels als de roerdomp, blauwborst en rietzanger. In de vochtige graslanden broedden porseleinhoen, kemphaan en paapje. En op de open zandplaten vinden we veel kustbroedvogels, zoals kluut en noordse stern. Tot slot is het gebied belangrijk als broedgebied voor de grauwe kiekendief. Deze broedt in de rietlanden van het natuurgebied en jaagt in de nabije akkerbouwgebieden. 

In de winter is het Lauwersmeer een belangrijk gebied voor trekvogels. Allerlei soorten ganzen, eenden en zwanen komen naar het open water om te eten en te slapen. Weidevogels als grutto en wulp gebruiken de natte graslanden om te foerageren voor ze naar hun broedgebieden trekken. En langs de oevers vinden we steltlopers en de lepelaar.

Voor Natura 200-gebieden is een beheerplan verplicht. Daarin staat wat we doen om de natuur te beschermen. Het eerste beheerplan voor het Lauwersmeer is opgesteld door Rijkswaterstaat. Belangrijke kernopgaven in dat plan zijn:

• Nastreven van een meer evenwichtig systeem met goede waterkwaliteit voor waterplanten, vissen en schelpdieren mede t.b.v. vogels zoals kleine zwaan, tafeleend, kuifeend en nonnetje;
• Voldoende open water met ruiplaatsen en rustgebieden voor watervogels zoals fuut, slobeend, kuifeend en verschillende soorten ganzen;
• Moerasvorming langs de randen van de meren voor land-water interactie, paaigebied vis en voor moerasvogels, zoals roerdomp;
• Plas-dras situaties voor smienten en broedvogels zoals kemphaan.

Het huidige beheerplan is in 2016 vastgesteld. Sindsdien zijn de provincies Groningen en Fryslân verantwoordelijk voor het gebied. In 2021 is het plan verlengd en in 2022 is het geëvalueerd. Op dit moment werken we aan een nieuw plan. 

Het actuele beheerplan en de evaluatie vind je hieronder.